Klaus Schulze - Audentity (1983)

 

30.01.2023

 

Klaus Schulze na przełomie lat 70. i 80. zmagał się z kryzysem twórczym. Świadectwem tego były: „Dune” (1979), „Dig It” (1980) i „Trancefer” (1981). Obiektywnie trzeba jednak przyznać, że nietrudno byłoby znaleźć obrońców tych nagrań, choć zazwyczaj byliby to ortodoksyjni zwolennicy artysty. Na „Dune” trudno było nie zauważyć, że w obrębie tej konwencji Schulze nie będzie w stanie stworzyć nic świeżego i oryginalnego. Dla muzyki elektronicznej nadchodziły nowe czasy, bowiem zbliżała się era digitalizacji materiału dźwiękowego.

Klaus Schulze zanurzył się w cyfrowy świat na „Dig It”. Lata 80. to nie tylko nowa technologia zapisu dźwięku, ale także istotne przeobrażenia stylistyczne. W przypadku rocka elektronicznego zmiany były wręcz rewolucyjne. Gdy w 1982 roku muzyk nagrywał swój dwupłytowy album, musiał jakoś ustosunkować się do wspomnianych zmian. Wydawało się, że naturalnym krokiem będzie zwrot w stronę muzyki  komunikatywnej - bardziej melodyjnej i zrytmizowanej. W owym czasie kompozycje w el-muzyce stawały się coraz krótsze. Tymczasem Schulze postawił na nowoczesność w sferze artystycznej i technologicznej, jednocześnie nie uległ komercyjnej presji. Ba, było to jedno z jego najambitniejszych przedsięwzięć.

Całą pierwsza stronę płyty winylowej wypełniła „Cellistica”. Bez dwóch zdań jest to jeden z najjaśniejszych punktów na tym wydawnictwie. Intrygująco wypadają „dialogi” wiolonczeli z syntezatorami. Muzyka brzmi świeżo i nowocześnie, momentami wręcz ekscytująco. „Tango Saty” jest najbardziej komunikatywnym utworem w tym zestawie. Prosta, ostinatowa linia melodyczna, stały podkład rytmiczny. Słowem - dobry punkt zaczepienia dla osób, które nie przepadają za bardziej eksperymentalnymi odmianami elektroniki. Najkrótsze utwory trafiły na stronę B pierwszej płyty winylowej. „Amourage” może niektórych słuchaczy odstraszyć „punktualistycznym” wstępem, jednak później muzyka jest już bardziej „normalna”. „Amourage” bodaj najbardziej przypomina utwory artysty z drugiej połowy lat 70. Subtelne brzmienie, niespieszna narracja, niski poziom dynamiki i ekspresji - to typowe cechy kompozycji. Najkrótszy na płycie „Opheylissem” jest najmniej zajmujący. Jego wadą jest to, że jest nazbyt monotonny i „perkusyjny”. Zdecydowanie zabrakło pomysłów, aby uczynić go bardziej atrakcyjnym.

Trzecią stronę płyty analogowej wypełnił w całości ponad 21-minutowy „Spielglocken”. W czasie trasy koncertowej po Polsce w 1983 roku miała sposobność usłyszeć go zgromadzona publika. Jak dla mnie, to jeden z lepszych utworów w zestawie. Tkanka brzmieniowa jest bogata, żwawa dynamika wciąga w wir zdarzeń muzycznych. Ponownie jesteśmy w sekwencyjnym królestwie, tak typowym dla „szkoły berlińskiej”. Zwieńczeniem wydawnictwa jest niemal półgodzinny „Sebastian Im Traum”. Utwór na wiolonczelę i dźwięki elektroniczne należy do najbardziej eksperymentalnych w dorobku artysty. Mógłby pojawić się nawet na „Warszawskiej Jesieni”. Nietypowa, poszarpana narracja, dysonansowa faktura, ponury klimat, mały potencjał melodyczny - wszystko to sprawia, że mamy do czynienia z muzyką trudną w odbiorze. Zapewne wielu fanów artysty w tym przypadku odbiło się od ściany.

„Audentity” to opus magnum artysty jeśli chodzi o materiał studyjny nagrany w latach 80. Żaden z albumów klawiszowca z tej dekady nawet nie zbliżył się do niego poziomem. Należy nie tylko do najambitniejszych, ale także najbardziej wyrafinowanych w jego dorobku. „Audentity” w wielu miejscach jest dość hermetyczny, momentami ociera się wręcz o awangardę (,,Sebastian Im Traum”). Biorąc pod uwagę to, co robili wówczas inni klasycy rocka elektronicznego (Tangerine Dream, Vangelis, Kraftwerk), płyta naszego dzisiejszego bohatera jest wręcz uderzająco antykomercyjna. Schulze penetruje nowe obszary w obrębie el-muzyki, pokazuje szerokie możliwości brzmieniowe w dobie digitalizacji instrumentarium. W stosunku do ,,Trancefer” był to spory krok naprzód. W moim prywatnym rankingu jest to jedno z jego czterech najlepszych wydawnictw.

Warto sięgnąć po remaster z 2005 roku, gdyż zawiera jeden z najlepszych bonusów, blisko 60-minutowy „Gem”, wprost idealnie pasujący do albumu. Aż trudno uwierzyć, że tak udane nagranie nie trafiło w tamtych latach na płytę. W różnych rankingach na internetowych stronach elektronicznych czy też stronie Klausa Schulze „Gem” często ląduje w pierwszej dziesiątce najlepszych utworów nagranych przez niemieckiego klawiszowca. Materiały nie umieszczone na płycie to temat na długi, odrębny tekst, gdyż Schulze zgromadził go naprawdę mnóstwo. Wystarczy zanurzyć się w różne wielopłytowe edycje (np. „Historic Edition”, „Ultimate Edition”, cykl „La Vie Electronique”)

Na koniec ciekawostka. W 1983 roku Klaus Schulze wspólnie z Rainerem Blossem odbył trasę koncertową po Polsce, promując „Audentity”. Koncerty były bardzo udane, publiczność reagowała niezwykle spontanicznie. Schulze był tak zadowolony z występów, że postanowił wydać je na dwupłytowym albumie pod znamiennym tytułem „Dziękuję Poland - Live’83”. Co ciekawe, bardzo szybko album ukazał się także w Polsce na winylu, choć w porównaniu z wersją zachodnią była jedna istotna różnica w szacie graficznej. W wersji zagranicznej na zdjęciu Schulze i Bloss robili charakterystyczną ,,pacyfkę”, co naszym cenzorom kojarzyło się z poparciem dla ,,Solidarności”. W tamtych czasach Lech Wałęsa w czasie spotkań z ludźmi często robił taki gest. Pikanterii dodawał fakt, że zdjęcie było zrobione w czasie występu w Gdańsku, co tylko pogłębiło skojarzenia cenzury.

 

Ocena: 8/10

 

--------------------------------------------------------------------------------------------

 

Klaus Schulze - Audentity (1983)

1. Cellistica 24:31
2. Tango-Saty 5:47
3. Amourage 10:37
4. Opheylissem  5:11
5. Spielglocken  21:24
6. Sebastian Im Traum 28:21

Skład:
Klaus Schulze - instrumenty klawiszowe, komputer, Wolfgang Tiepold - wiolonczela, Michael Shrieve - komputer, instrumenty perkusyjne