1973 - Przegląd płyt - mój TOP 100 3/22

 

2.06.2025

91-95

Przegląd najciekawszych płyt wydanych w 1973 roku. Czasami szacowne klasyki polskie i zagraniczne okupują ostatnią dziesiątkę setki. W prywatnym zestawieniu wszystko jest możliwe...

95. Can – Future Days

„Future Days” powszechnie jest uznawany za jedno z największych osiągnięć Can. Tymczasem sami artyści nie byli z niego do końca zadowoleni. Uważali, że album jest zbyt pretensjonalny i wydumany. Pod względem stylistycznym jest dość zróżnicowany. „Moonshake” mocno grawituje w stronę konwencjonalnego rocka. Utwór ukazał się nawet na singlu. Kompozycja tytułowa i „Spray” najbardziej przypominają poprzednie dokonania zespołu. Elementem łączącym jest charakterystyczny transowy rytm. Zajmujący całą drugą stronę płyty „Bel Air” przynosi zmianę nastroju. Tym razem pojawiają się skojarzenia z ambientem. Cechuje się leniwą narracją, posiada niewiele cech typowych dla rocka. Słychać w nim wyraźnie echa muzyki awangardowej. Generalnie rzecz biorąc, „Future Days” posiada nieco bardziej złagodzone brzmienie. Bębny Liebezeita nie są już tak mocno wyeksponowane, faktura kompozycji jest mniej dysonansowa.

W kolejnych latach muzyka Can stopniowo zacznie zatracać swój awangardowy charakter. Po wydaniu „Future Days” grupa stopniowo obniżała loty. O ile „Soon Over Babaluma” (1974) zasługuje jeszcze na słowa uznania, to już kolejne pozycje w ich dyskografii były, delikatnie rzecz ujmując, niezbyt przekonujące. „Flow Motion” (1976), „Out Of Reach” (1978) i „Can” (1979) były świadectwem tego, że kryzys ma charakter chroniczny. Po dziesięcioletniej  przerwie światło dzienne ujrzał jeszcze „Rite Time” (1979), który okazał się niemal artystyczną katastrofą. „Future Days” na 95. miejscu? Zapewne niektórzy z was skonstatują krótko – zdecydowanie za nisko! Taki jest właśnie urok prywatnych rankingów. Can lubię i szanuję, choć na pewno bardziej szanuję, bo stylistycznie to jednak nie do końca moja bajka. Co nie pozwala mi w większym stopniu zaprzyjaźnić się z ich muzyką? Jak zwykle w takim przypadku, w grę wchodzą preferencje stylistyczne. W kontekście „Future Days” chodzi o dwie kwestie. Nigdy nie przepadałem specjalnie za muzyką nadmiernie repetytywną. Podobnie jest w przypadku ambientu, który często kojarzy mi się z tapetą dźwiękową.

 

 94. Hugh Hopper – 1984

Na początku lat 70. jednym z literackich źródeł inspiracji był dla Hoppera „Nineteen Eighty-Four”, George'a Orwella. Stąd pomysł, aby stworzyć coś w rodzaju koncept albumu. Wszystkie utwory zawarte na płycie odnoszą się do treści książki. Ich tytuły są związane z nazwami czterech ministerstw aparatu państwowego Oceanii - „Miniluv” - Ministerstwo Miłości, „Miniplenty” - Ministerstwo Obfitości, „Minitrue” - Ministerstwo Prawdy i „Minipax” - Ministerstwo Pokoju. Tytuł płyty był zatem logicznym następstwem konceptu. Na płycie gościnnie zagrali: John Marshall, Nick Evans, Pye Hastings, Lol Coxhill, Gary Windo i Malcolm Griffith. Rola zaproszonych muzyków jest wyraźnie drugoplanowa. Główny ciężar gry wziął na siebie Hopper, który udziela się na gitarze basowej, saksofonie sopranowym i instrumentach perkusyjnych. Odpowiada również za efekty taśmowe, które są niezwykle istotną częścią wydawnictwa.

„1984” to hermetyczna kraina dźwięków. Lwią część płyty zajęły dwie rozbudowane kompozycje „Miniluv” i „Miniplenty”. Obydwie w niemałym stopniu są oparte na eksperymentach brzmieniowych gitary basowej z fuzz boxem oraz zapętlonych dźwiękach zarejestrowanych na taśmie. „1984” to ciekawa podróż w krainę dźwięku. Eksploracje Hoppera nieraz zadziwiają swoją skalą oraz śmiałością. Basista usilnie szuka nowych barw, poszerzających konwencjonalną paletę brzmień. Wiele fragmentów stanowi przykład muzyki sonorystycznej, niemal zupełnie odartej z czynnika melodycznego. Słychać także echa minimalizmu. Utwory mają otwartą formę, powolną narrację, często pojawiają się repetytywne struktury, co sprawia, że muzyka jest nieco statyczna. „Minitrue” i „Minipax” mają bardziej dynamiczny charakter. Wykazują pewne pokrewieństwo ze stylistyką jazz-rockową, po części także funkową. Album nie dla każdego.

93. Alphataurus – Alphataurus

Włoski rock progresywny często polaryzuje opinie na swój temat. Nie zaliczam się do jego przeciwników, dlatego w moim zestawieniu nie zabraknie kilku płyt z Półwyspu Apenińskiego. Nie zapominając o jego różnych mankamentach, warto dostrzegać również zalety, których przecież nie brakuje. Swoją drogą, zawsze lepiej oceniać konkretnego wykonawcę i płytę. Wrzucanie wszystkich do jednego worka zaciemnia obraz sytuacji i wzmacnia stereotypy. Eponimiczny album Alphataurus trudno ocenić w krótkich żołnierskich słowach. Choćby dlatego, że jest pozycją nierówną, nie do końca zborną stylistycznie. Generalnie rzecz biorąc - warto zanurzyć się w te dźwięki. W kręgu wyznawców włoszczyzny, czy też szerzej NKR-u, album jest bardzo ceniony. Przynosi ciekawą mieszankę bardziej rockowych klimatów (mniejszość) i rocka progresywnego (większość). Drugie oblicze zespołu przemawia do mnie znacznie bardziej. Reprezentatywny utwór na płycie - „La Mente Vola”.

92. Alphonse Mouzon – Essence Of Mystery

Z Półwyspu Apenińskiego przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Alphonse Mouzon bez wątpienia był jednym z najlepszych drummerów wielobarwnej sceny fusion. Pamiętacie debiut Weather Report? Mouzona nie można jednak kojarzyć tylko z elektrycznym jazzem. Wystarczy posłuchać, jak radził sobie na płytach McCoy Tynera. „Essence Of Mystery” to jego solowy debiut. Zaliczam go do najlepszych w jego dorobku. Przyjemna mieszanka fusion i funku. Muzyka jest nieskazitelna w sferze wykonawczej. Być może nieco pomstować będą zwolennicy ambitniejszych odmian fusion, bo nie jest to pozycja tak śmiała, nowatorska i bezkompromisowa, jak choćby wspomniany eponimiczny debiut Weather Report. Dobrą wizytówką powinien być utwór tytułowy. Jak dla mnie, to jedna z najlepszych kompozycji na płycie.

 

 91. Skaldowie – Krywań, Krywań

Lata 70. XX wieku to w naszym kraju epoka towarzysza Edwarda Gierka. Polska muzyka rockowa nie miała wtedy dobrych warunków do rozwoju. Ukazywało się mało płyt, rockmani bardzo rzadko gościli w reżimowych mediach. Muzyczną przestrzeń zagospodarowali głównie tacy artyści, jak: Rodowicz, Sipińska, Jarocka, Połomski, Krawczyk. Przy takiej muzyce miał bawić się przeciętny Polak oglądając telewizję Macieja Szczepańskiego. W czasie karnawału „Solidarności” (1980-1981) zauważalne były symptomy pewnego otwarcia w tym temacie, jednak, paradoksalnie, przełom dokonał się w czasie stanu wojennego. Czy w dobie eskalacji represji muzyka rockowa miała pełnić funkcję wentyla bezpieczeństwa? Wiele na to wskazuje. Piszę o tym dlatego, aby uzmysłowić młodszym czytelnikom, że w kraju nad Wisłą muzyka rockowa nie była w tamtych czasach chlebem powszednim.

W latach 70. strategia artystyczna Skaldów była dość specyficzna. Na przemian nagrywali płyty popowe i nieco bardziej ambitne, sytuujące się blisko estetyki rocka progresywnego. „Krywań, Krywań” należy do drugiej kategorii. Gdybym miał wybrać najlepszy album bandu, postawiłbym właśnie na „Krywań, Krywań”. Wprawdzie osławiona kompozycja tytułowa ma swoje mielizny (np. rozwlekłe improwizacje), to jednak, summa summarum, prezentuje się dość atrakcyjnie. Atrakcyjne są również piosenki na drugiej stronie wydania analogowego. Bez dwóch zdań - klasyka polskiego rocka!