16.08.2024
MODERNIZM - TWÓRCY, DZIEŁA, INNOWACJE (1890-1930) 20/100
Prawdopodobnie to ostatnie spotkanie z włoskim kompozytorem w tym cyklu. O ile poprzednicy udatnie lawirowali między tradycjonalizmem a nowoczesnością, to ten zdecydowanie jest zaliczany do świata awangardy. Był jednym z tych, którym marzył się nowy język muzyczny. Jego twórczość od samego początku wywoływała kontrowersje. Nic w tym dziwnego, bo nawet obecnie wydaje się wielce osobliwa.
Luigi Russolo uważał, iż współczesna muzyka stała się zbyt skomplikowana. Wedle niego, kombinacje dźwiękowe były bardzo surowe i przez swą dysonansowość obojętne. Co zatem czynić? Włoski kompozytor postanawia zrezygnować ze znaczenia samego materiału dźwiękowego i zamienia go w materiał wartości przybliżonych. Russolo zaprojektował i skonstruował różne urządzenia generujące hałas o nazwie Intonarumori, czyli intonatory hałasu.
Ostatecznie wyodrębnił sześć kategorii hałasu uzyskiwanego mechanicznie:
1. Dudnienie, wycie, eksplozje, zderzenia, rozbryzgi, łoskoty
2. Gwizdy, syki, chrząknięcia
3. Szepty, pomruki, mamrotanie, burczenie, bulgoty
4. Piski, skrzypienie, szelesty, bzyczenie, trzaski, drapanie
5. Odgłosy uzyskiwane poprzez uderzanie w metal, drewno, skórę, kamień, terakotę itp.
6. Głosy zwierząt i ludzi: krzyki, wrzaski, jęki, piski, wycia, śmiech, rzężenie, szloch.
Radykalnie zmienia się baza instrumentalna, jest to wręcz muzyczna rewolucja. Russolo podzielił swoje instrumenty na różne grupy, które miały generować określony rodzaj brzmienia: ululatori (wycie), rombatori (warkot), scoppiatori (trzask), sibilatori (świszczenie) itp. Włoski innowator zapoczątkował nowy nurt w muzyce XX wieku – bruityzm, eksponujący dynamizm, ruch i energię. Źródłem inspiracji był dla niego rozwój w sferze przemysłu i techniki. Muzyka miała zatem w dużym stopniu ewokować owe przemiany. Russolo w swoich kompozycjach wyeksponował skrajne wartości dynamiczne. Muzyka była niezwykle ekspresyjna, hałaśliwa, czasami wręcz brutalna. W jego filozofii estetycznej ogromna ekspresyjność miała niebagatelne znaczenie. Był to jeden z konstytutywnych czynników zapewniających większą komunikatywność sztuki dźwięku. Szczególnie w odniesieniu do tzw. przeciętnego słuchacza, którego często odstręczało wysublimowanie ówczesnej muzyki artystycznej. W praktyce było jednak inaczej, o czym świadczy reakcja publiki na muzykę Russolo. Występ Gran Concerto Futuristico (1917) spotkał się z silną dezaprobatą ze strony widowni, niektórzy reagowali wręcz agresywnie.
Z perspektywy czasu skłaniałbym się do opinii, że Russolo nie był wybitnym kompozytorem. Trzeba jednak przyznać, że jego wkład w rozwój Nowej Muzyki był istotny. Jest uznawany za jednego z pierwszych teoretyków muzyki elektronicznej. Niewątpliwe był twórcą kreatywnym. Wynalazł akustyczne generatory hałasu, które pozwalały tworzyć i kontrolować dynamikę i wysokość tonu kilku rodzajów hałasów. To dzięki niemu hałas stał się pełnoprawnym składnikiem muzyki. Nie dziwi zatem fakt, że nierzadko jest uważany za pierwszego artystę noise. Dzisiaj jego utwory nierzadko są już tylko ciekawostką, To jeszcze jeden przykład tego, że muzyka innowatorska ex definitione nie musi prezentować wysokiego poziomu artystycznego. Warto rzucić uchem na jego kompozycje, aczkolwiek podejrzewam, że dla wielu z Was może być to trudne do zdzierżenia.
Płyta godna uwagi związana z tematem:
Luigi Russolo - Die Kunst der Geräusche (2000)
Płyta jest bardzo krótka. Trwa zaledwie 24 minuty. Nie da się ukryć, że jest to bardzo kontrowersyjna muzyka. Niejeden konserwatysta zapewne skonstatuje, że w gruncie rzeczy trudno nazwać to muzyką. Nie ukrywam, że mnie nie udało się z tymi dźwiękami zaprzyjaźnić. Najlepiej jednak niech każdy po wysłuchaniu tej specyficznej magmy dźwiękowej sam wyrobi sobie pogląd na jej temat.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz